Bài văn mẫu chọn lọc hay nhất Tổng hợp các bài văn mẫu hay, bài giảng văn học, kiến thức văn học ,đề thi ôn tập môn văn học các cấp cho học sinh, sinh viên
Đề bài: Phân tích bài thơ Vọng Nguyệt – Ngắm trăng của Hồ Chí Minh
Bài làm 1
Sinh thời, Bác Hồ luôn chú tâm chăm lo cho sự nghiệp cách mạng của đất nước, Người không có ham muôn trở thành một nhà thơ nhưng như đã có lần Bác viết:
“Ngâm thơ ta vốn không ham
Nhưng ngồi trong ngục biết làm sao đây?”
Hoàn cảnh “rỗi rãi” khiến Người đến với thơ ca như một kì duyên. Trong những năm tháng bị giam trong nhà lao Tưởng Giới Thạch, Bác đã có một bài thơ thật hay: “Vọng nguyệt”.
“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhăn hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia”
Bài thơ được dịch là “Ngắm trăng”:
“Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”
Thi đề của bài thơ là “Vọng nguyệt” – “Ngắm trăng”. Người xưa ngắm trăng trên những lầu vọng nguyệt, những vườn hoa với bạn hiền, túi thơ, chén rượu.. Nhưng nay, Bác ngắm trăng trong hoàn cảnh thật đặc biệt:
“Trong tù không rượu cũng không hoa”
Câu thơ hé mở bao điều bất ngờ. Người ngắm trăng là một người tù không có tự do “trong tù”. Trong hoàn cảnh ấy, con người thường chỉ quay quắt với cái đói, cái đau và sự hận thù. Nhưng Hồ Chí Minh với tấm lòng yêu thiên nhiên tha thiết, Người lại hướng đến ánh trăng trong sáng, dịu hiền. Chẳng những vậy, chốn ngục tù tăm tối ấy “không rượu cũng không hoa”. Từ “diệc” trong nguyên văn chữ Hán (nghĩa là “cũng”) nhấn mạnh những thiếu thốn, khó khăn trong điều kiện “ngắm trăng”của Bác.
Không tự do, không rượu, không hoa nhưng “Đối thử lương tiêu nại nhược hà?” – Đối diện với ánh trăng sáng ta biết làm sao đây? Nguyên văn chữ Hán là một câu hỏi đầy bối rối, đầy băn khoăn của tâm hồn thi nhân trước vẻ đẹp trong sáng, tròn đầy của ánh trăng. Không có những điều kiện vật chất tối thiểu, không có cả tự do nhưng ở Hồ Chí Minh đã có một cuộc “vượt ngục tinh thần” vô cùng độc đáo như Bác đã từng tâm sự:
“Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao”
Thể xác bị giam cầm nhưng tâm hồn Bác vẫn bay bổng với thiên nhiên. Điều đó được lí giải bởi tình yêu của Bác đối với thiên nhiên và còn bởi một tinh thần “thép” không bị khuất phục bởi cái xấu, cái ác. Trăng trong sáng, lòng người cũng trong sáng nên giữa trăng và người đã có sự giao hòa tuyệt vời:
“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia”
Bản dịch thơ:
“Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe của ngắm nhà thơ”
Trong bản nguyên tác chữ Hán, nhà thơ sử dụng phép đối giữa hai câu thơ “nhân” – “nguyệt”, “hướng” – “tòng”, “song tiền” – “song khích”, “minh nguyệt” – “thi gia”. Điều đó thể hiện sự đồng điệu, giao hòa giữa người và trăng để trăng và người giống như đôi bạn tri âm tri kỉ. “Nhân” đã chẳng quản ngại cảnh lao tù mà “hướng song tiền khán minh nguyệt”. Trong tiêng Hán, “khán” có nghĩa là xem, là thưởng thức. Đáp lại tấm lòng của người tù – thi nhân, vầng trăng cũng “tòng song khích khán thi gia”. Trong tiếng Hán, “tòng” là theo; trăng theo song cửa mà vào nhà lao “khán” thi gia. Đó là một cảm nhận vô cùng độc đáo. Vầng trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp vĩnh hằng của vũ trụ, là niềm khát vọng muôn đời của các thi nhân. Vậy mà nay, trăng lên mình qua song cửa hẹp, đặt chân vào chốn lao tù ẩm ướt hôi hám để chiêm ngưỡng nhà thơ hay chính là tâm hồn nhà thơ vậy. Điều đó đã khẳng định vẻ đẹp trong con người Hồ Chí Minh.
“Vọng nguyệt” ra đời trong những năm 1942 – 1943 khi Bác Hồ bị giam trong nhà lao Tưởng Giới Thạch. Bài thơ thể hiện phong thái ung dung, coi thường hiểm nguy gian khổ của Bác. Dù trong bất kì hoàn cảnh nào, Người cũng hướng đến thiên nhiên bộc lộ tấm lòng ưu ái rộng mở với thiên nhiên. Đó là một trong những biểu hiện quan trọng của tinh thần thép Hồ Chí Minh.
“Vọng nguyệt” không chỉ là một bài thơ tả cảnh đơn thuần. Thi phẩm còn là một bức tranh chân dung tinh thần tự họa của Hồ Chí Minh. Và như thế, bài thơ thực sự là một thi phẩm đáng trân trọng trong kho tàng thi ca Việt Nam.
Bài làm 2
Hồ Chí Minh không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam mà Người còn là một nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc. Hồ Chí Minh được công nhận là Danh nhân văn hoá thế giới.
Hồ Chí Minh coi văn học là vũ khí chiến đấu lợi hại để phụng sự cho sự nghiệp cách mạng. Nhà văn cũng phải có tinh thần xung phong như chiến sĩ ngoài mặt trận. Tên tuổi của Người được gắn với tập thơ Ngục trung nhật ký hay được dịch là Nhật kí trong tù. Đặng Thai Mai nhận xét: “Thơ thiên nhiên trong tập Ngục trung nhật ký thực sự có những bài viết rất hay. Có những phác hoạ sơ sài, chân thực và đậm đà, càng nhìn càng thú vị, như một bức tranh thuỷ mặc cổ điển. Có những bài thơ làm cho người đọc nghĩ tới những bức sơn mài thâm trầm, nhộn nhịp”.
Tác phẩm Ngắm trăng được trích từ tập thơ Nhật kí trong tù. Tác phẩm là tình yêu thiên nhiên đến say mê cùng phong thái ung dung của Bác ngay cả trong ngục tù cực khổ.
Hoàn cảnh ra đời của bài thơ rất đặc biệt. Tháng 8 năm 1942 Hồ Chí Minh từ Pác Pó bí mật lên đường sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam, trải qua 30 nhà giam của Quảng Tây trong suốt một năm trời. Người viết tập thơ Nhật kí trong tù với mong muốn được giải khuây, ta thấy được trong đó vẫn có một tâm hồn yêu thiên nhiên tha thiết. Tác phẩm Ngắm trăng được Bác viết trong hoàn cảnh ngục tù nhưng trước vẻ đẹp của ánh trăng đêm, Bác đã thoát khỏi xiềng xích gông cùm mà vượt ngục bằng tinh thần yêu thiên nhiên. Bài thơ là minh chứng cho tâm thế:
” Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao”
Câu thơ mở đầu miêu tả cảnh trốn ngục tù và nỗi niềm băn khoăn của thi nhân
“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?”
Dịch thơ
“Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”
Từ lâu, ngắm trăng được coi là thú vui tao nhã của các bậc thi nhân. Khi đứng trước vẻ đẹp của trăng, không ai có thể kiềm lòng được. Khi ngắm trăng thường người ta sẽ uống rượu để thưởng trăng. Nhưng trong câu mở đầu của Bác điệp từ “vô” được nhắc lại hai lần có tác dụng nhấn mạnh tới những cái không có, những thứ cần thiết cho một buổi ngắm trăng đơn thuần lại không hề có: “không rượu, không hoa”. Đối lập với những cái thiếu thốn bên trên là sự hiện diện của cảnh vật khó hững hờ. Câu hỏi tu từ thể hiện sự băn khoăn, bồn chồn, bối rối của người nghệ sĩ khi đứng trước “cảnh đẹp”: không có rượu có hoa, lấy gì để thưởng thức cảnh đẹp đêm nay. Sự tiếc nuối, băn khoăn chính là sự biểu hiện của một tấm lòng thành thực, của một tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm, ngất ngây, khát khao được hoà mình với ánh trăng. Câu thơ cho ra thấy được tâm hồn nghệ sĩ của Hồ Chí Minh vừa cho thấy một bản lĩnh thép của người chiến sĩ cộng sản. Cho dù có đối diện với khó khăn, với gông cùm xiềng xích nơi ngục tù tăm tối, thi nhân vẫn mở lòng đón nhận tất cả những vẻ đẹp của thiên nhiên, của ánh trăng. Lời thơ cho thấy một tâm hồn thanh cao, yêu cái đẹp vượt trên hoàn cảnh nghiệt ngã của người tù Hồ Chí Minh.
Lúng túng trước cảnh đẹp mà không biết phải làm sao, Bác đã tìm tới cách giải quyết hoàn cảnh đó thật khéo léo, chân tình đó là lấy tấm lòng để báo đáp người bạn tri kỉ của mình:
“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia”
Bản dịch:
“Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”
Vượt qua khỏi khung sắt nhà giam, vượt qua sự tăm tối chốn ngục tù, người và trăng cùng hướng về nhau bằng một tấm lòng đối đãi người tri kỷ. Người thì hướng ra ngoài song để ngắm nhìn vẻ đẹp của trăng, còn trăng vượt qua song sắt để đến bên người. Trong một không gian tĩnh mịch, tăm tối, người và trăng giao hoà mãnh liệt. Nghệ thuật nhân hoá đã khiến vầng trăng trở nên có tâm hồn, có ánh mắt, có dáng hình cụ thể và cũng có sự đồng cảm, sẻ chia để trở thành người bạn tri kỷ. Một khoảnh khắc lãng mạn, đậm chất thơ, chất hoạ. Chính ánh trăng đã xoá tan đi cái tăm tối, khổ đau chốn ngục tù làm cho tâm hồn con người trở nên trong sáng, thanh bạch. Câu thơ dựng lên một bức tranh đêm với hình ảnh người tù ngắm trăng thật đẹp. Đồng thời cũng là mình chứng cho thấy, nhà tù có thể giam cầm thân xác thi nhân, nhưng không thể giam cầm tâm hồn thi nhân.
“Ngắm trăng mang đậm màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại. Màu sắc cổ điển thể hiện qua các hình ảnh có trong các tác phẩm thơ xưa như trăng, rượu, hoa, thể thơ tứ tuyệt. Vẻ đẹp hiện đại thể hiện ở chỗ tâm hồn lạc quan luôn tràn ngập niềm tin và lẽ sống cùng bản lĩnh phi thường, luôn hướng về phía ánh sáng của người chiến sĩ cộng sản.
Tác phẩm được viết theo thể thơ tứ tuyệt ngắn gọn, đặc sắc, khắc hoạ thành công bức chân dung tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản: yêu thiên nhiên với tinh thần lạc quan, mạnh mẽ, vượt lên trên hoàn cảnh tù đày khắc nghiệt. Đó chính là chất thép trong thơ ca Hồ Chí Minh.
Ngắm trăng của Hồ Chí Minh mang vẻ đẹp giản dị mà khác lạ. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn nhưng cũng toát lên được tâm hồn cao cả của thi nhân trong mọi hoàn cảnh.
hochoi.net - Học Hỏi