Phân tích và bình giảng bài Trong lòng mẹ trích hồi kí Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng

Đề bài: Phân tích và bình giảng bài Trong lòng mẹ trích hồi kí Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng

Bài làm 1

Những ngày thơ ấu (viết năm 1938, Nhà xuất bản Đời nay in lần đầu năm 1940) là một tác phẩm xuất sắc của nhà văn Nguyên Hồng. Đó là một tập hồi ký ghi lại những năm tháng tuổi thơ rất ít niềm vui nhưng nhiều cay đắng của tác giả, thể hiện một cách chân thật những “rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại”. (Thạch Lam)

Hồi kí Những ngày thơ ấu gồm 9 chương, Trong lòng mẹ là chương IV của tác phẩm. Nhân vật chính của chương sách này là bé Hồng. Bé Hồng được đặt trong tình huống hết sức tội nghiệp: bố mất, mẹ đi bước nữa bị gia đình nhà chồng ruồng rẫy. Bé Hồng phải sống nhờ họ hàng và bị hắt hủi tàn nhẫn. Em thương mẹ, nhớ mẹ vô cùng mà phải xa mẹ, đồng thời thường xuyên phải nghe những lời nói xấu về mẹ. Ta hiểu vì sao em vô cùng sung sướng khi mẹ trở về.

Trong chương sách này, nhà văn đã tập trung làm nổi bật tình cảm xót thương, yêu quý sâu sắc của bé Hồng đôi với người mẹ nhân từ, tần tảo mà cuộc đời đầy bât hạnh. Tình cảm ấy trước hết được thể hiện qua tâm trạng cua bé Hồng khi nói chuyện với bà cô. Diễn biến tâm trạng của bé Hồng được miêu tả thật sinh động. Lúc đầu bé Hồng định nghe lời bà cô vào Thanh Hóa thăm mẹ. Nhưng khi nhận ra “ý nghĩa cay độc” trong giọng nói và trên nét mặt “khi cười rất kịch”, đầy giả dối của bà cô, bé Hồng lẳng lặng “cúi đầu không đáp”. Cử chỉ “im lặng, cúi đầu xuống đất” của bé Hồng lại được miêu tả lặp lại một lần nữa khi bà cô tiếp tục giục giã em vào Thanh Hóa thăm mẹ, vì mẹ em dạo này “phát tài lắm”. Bà cô đưa tin mẹ bé Hồng có con khi chưa hết tang chồng, lại nghèo túng khốn khổ nơi đất khách quê người, thấy người quen lại tránh mặt để lăng nhục bé Hồng và gieo rắc vào đầu óc em sự “hoài nghi”, “khinh miệt và ruồng rẫy mẹ”. Những lời cay độc của bà cô như những con dao nứa cứa vào tâm hồn thơ dại của đứa trẻ. Bé Hồng từ chỗ nhẫn nhục, “im lặng, cúi đầu” đến lúc không sao nén nổi nỗi đau đớn tủi nhục đã bật lên tiếng khóc, nước mắt “ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ”. Và một thứ tình cảm phức tạp, vừa thương yêu, vừa căm tức nẩy sinh trong tâm hồn ngây thơ của bé Hồng, khiến em “cười dài trong tiếng khóc”.

Bài làm 2

Trong lòng mẹ là đoạn trích đặc sắc từ hồi ký Những ngày thơ ấu của nhà văn Nguyên Hồng, tả lại những kỷ niệm đắng cay thuở thơ ấu của tác giả và người mẹ không hạnh phúc. Tình mẫu tử sâu sắc được thể hiện qua lời văn cảm động và chân thực của tác giả.
Nguyên Hồng (1918-1982), tên khai sinh Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở Nam Định, lớn lên tại Hải Phòng trong một xóm lao động nghèo. Tuổi thơ của ông khó khăn, đầy những cay đắng, thiếu thốn tình cảm từ cha và mẹ, sống trong sự cô đơn của gia đình. Nhưng đó cũng là nguồn cảm hứng làm nên nhà văn Nguyên Hồng, với phong cách sống đặc trưng, tập trung vào gia đình. Ông được biết đến với biệt danh ‘nhà văn của những người chia sẻ khó khăn’, ‘nhà văn của phụ nữ và trẻ em’, có nhiều đóng góp xuất sắc trong văn xuôi. Tác phẩm của Nguyên Hồng luôn trung thực, giàu cảm xúc và toát lên tình yêu thương.

Những ngày thơ ấu (1938) là tập hồi ký chân thực, chứa đựng nhiều cảm xúc, với 9 chương mô tả những kí ức đau lòng và cay đắng từ thời thơ ấu của tác giả. Theo giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh, đây là những kí ức đau lòng, buồn bã của một đứa trẻ sinh ra trong một gia đình tan vỡ, phải đối mặt với sự cô đơn, nghèo đói, bị gia đình giàu có và xã hội phụ nữa. Hồi ký này là biểu tượng cho phong cách nghệ thuật của Nguyên Hồng. Đoạn trích Trong lòng mẹ nằm ở nửa đầu chương 4 của tập hồi ký.
Bài viết giúp ta hình dung về cảnh vật, sự tuyệt vọng và độ khó khăn của người mẹ khi đối mặt với cuộc sống khó khăn. Tác giả sử dụng ngôn ngữ sống động để tả lên cảnh người mẹ và cậu bé Hồng trong cuộc trò chuyện với người cô ruột. Hồng là sản phẩm của một cuộc hôn nhân không có tình yêu, cha mất sớm, và mẹ phải đối mặt với sự áp đặt từ gia đình chồng. Cảnh đối thoại này mở ra một khía cạnh khác về cuộc sống và tình cảm trong tác phẩm.

Bài viết giúp ta hình dung về cảnh vật, sự tuyệt vọng và độ khó khăn của người mẹ khi đối mặt với cuộc sống khó khăn. Tác giả sử dụng ngôn ngữ sống động để tả lên cảnh người mẹ và cậu bé Hồng trong cuộc trò chuyện với người cô ruột. Hồng là sản phẩm của một cuộc hôn nhân không có tình yêu, cha mất sớm, và mẹ phải đối mặt với sự áp đặt từ gia đình chồng. Cảnh đối thoại này mở ra một khía cạnh khác về cuộc sống và tình cảm trong tác phẩm.

Người cô tiếp tục với sự “ngọt ngào”, nhưng ngọt ngào đặc biệt, có một chút “kịch”: “Chẳng phải mợ đang chăm sóc cháu đấy không?”. Hồng “im lặng, cúi đầu”, “tâm hồn bị coi lại”, con người Hồng chẳng chỉ là sự yếu đuối, mà còn là sự mạnh mẽ, tìm ra sự hiểu biết sâu sắc từ những lời nói khó nghe, tin chắc rằng mẹ sẽ quay về.

Sự đinh ninh giả tạo của người cô trở nên hiển nhiên khi nhìn thấy cháu đau khổ, vẫn giữ nguyên vẻ mặt hạnh phúc, lên tiếng: “Cậu vào đi, tớ sẽ chạy làm vé tàu. Còn mắc kẹt gặp mẹ của cậu và thăm đứa bé nữa nè”. Lời nói giễu cợt, cười nhạo trên nỗi đau của cháu và mẹ Hồng. Tâm trạng của Hồng không chỉ là sự buồn bã mà còn được mô tả chi tiết, nước mắt Hồng rơi “đầy mặt”, “hòa mình trong đau đớn”, và cậu “cười dài giữa tiếng khóc” hỏi: “Làm sao cô biết mẹ con có em bé?”, từng từng câu như lẻn vào tâm can của Hồng và người đọc, tiếng cười chứa đựng nỗi đau và khổ đau, Hồng chỉ biết đáp lại người cô bằng câu hỏi đầy nghi vấn.

Không thể tin được người cô ruột lại vui vẻ khi thấy cháu mình đau đớn, vẫn “tươi cười kể chuyện”, với giọng điệu nhạo báng, lấy Hồng và mẹ Hồng làm trò đùa cho trò chơi độc ác của mình, để nhìn thấy Hồng “nghẹn ngào không thể kêu ra tiếng”, mới hết mắc. Sau đó lại làm bộ làm ra vẻ “nghiêm túc”, bảo Hồng hỏi địa chỉ mẹ từ họ hàng xa, xúi Hồng viết thư gửi mẹ. Hồng không khóc nữa, chỉ yên bình im lặng, vô tâm với những từ ngữ xấu xa từ người cô.

Cuộc đối thoại giữa họ là cuộc chiến không cân sức, một bên tấn công bằng đòn ác độc, một bên cố gắng chống đỡ, mặc dù chiến đấu mãnh liệt nhưng Hồng vẫn giữ được trái tim trong sạch. Tình cảm đó lớn đến nỗi Hồng nghĩ “Những thứ cổ tục có vẻ như chỉ là vật phẩm, mẹ tôi như hòn đá hoặc cục thủy tinh, tôi sẽ nắm bắt và nghiền nát chúng cho đến khi không còn gì”. Lời thoại nội tâm của cậu tiết lộ tình cảm sâu sắc, tình yêu thương và lòng khoan dung dành cho mẹ, không ai có thể thay thế. Tình cảm này mạnh mẽ, Hồng không quan tâm mẹ có con với người khác, chỉ yêu thương và “đau đớn” vì mẹ sợ những định kiến xã hội xa rời anh em Hồng. Cậu ghét bỏ việc tình cảm ấy “bị rắp tâm tanh bẩn xâm phạm”, và có lẽ Hồng rất căm ghét người cô độc ác.

Ngày giỗ đầu của cha Hồng, cuối cùng mẹ Hồng cũng xuất hiện, trong mắt Hồng, mẹ như một thiên thần cổ tích, “không còn vẻ xơ xác quá” như người cô nói, “khuôn mặt mẹ rạng ngời, đôi mắt trong và làn da mịn màng”, “nụ cười dễ thương”, “hương thơm lạ thường”. Có lẽ do xa cách quá lâu, nỗi nhớ và tình thương trong lòng Hồng khiến cậu thấy mẹ mình đẹp đến kỳ lạ, cảm nhận được sự ấm áp của tình mẫu tử, thiêng liêng. Lúc này Hồng “không nghĩ điều gì cả”, tình mẫu tử chiến thắng mọi thử thách, làm cho Hồng tự tin hơn, phấn khích vì ý niệm được gặp mẹ trở thành hiện thực.