Soạn bài: Tức cảnh Pác Bó – Ngữ văn 8 Tập 2

Xin chào các em! Hôm nay, Văn Mẫu sẽ hướng dẫn các em soạn bài: Tức cảnh Pác Bó. Đây là một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt rất nổi tiếng của Bác Hồ được sáng tác trong thời gian Bác hoạt động cách mạng ở Pác Bó – Cao Bằng. Các em hãy tham khảo những hướng dẫn dưới đây để chuẩn bị văn bản thật tốt trước khi lên lớp nhé!

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả: Chủ tịch Hồ Chí Minh

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Vào tháng 2 – 1941, sau 30 năm bôn ba hoạt động cách mạng ở nước ngoài, Bác Hồ đã trở về Tổ quốc, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng trong nước. Người sống và làm việc trong hoàn cảnh hết sức gian khổ: ở trong hang Pác Bó, một hang núi nhỏ sát biên giới Việt – Trung (thuộc huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng); thường phải ăn cháo ngô, măng rừng thay cơm; bàn làm việc là một phiến đá bên bờ suối cạnh hang (được Người đặt tên là suối Lê – nin). Bài thơ Tức cảnh Pác Bó là một trong những bài thơ được Bác sáng tác trong thời gian này.

* Thể thơ: Bài thơ Tức cảnh Pác Bó được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đường luật. Thể thơ này chỉ có một khổ thơ, gồm 4 câu, mỗi câu 7 chữ rất nổi tiếng ở Trung Quốc.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

* Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

* Một số bài thơ thuộc thể loại này đã được học là: Nam quốc sơn hà, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng,…

Câu 2:

* Giọng điệu chung của bài thơ là giọng dí dỏm, vui tươi pha chút hài hước.

* Mặc dù cuộc sống khó khăn, thiếu thốn nhưng Người vẫn cho đó là “sang”. Bởi vì với Bác, niềm vui lớn nhất là được làm cách mạng, được cống hiến cho dân, cho nước.

=> Qua đó, chúng ta có thể thấy cuộc sống của Người thật thư thái, ung dung, say mê công việc nhưng vẫn không quên những giây phút hòa hợp với thiên nhiên. Bài thơ cho thấy nhân cách cao đẹp và sự hi sinh thầm lặng của Người cho nước nhà.

Câu 3:

Qua bài thơ, có thể thấy rõ Bác Hồ cảm thấy vui thích, thoải mái khi sống giữa thiên nhiên. Nguyễn Trãi cũng từng ca ngợi “thú lâm tuyền” (niềm vui thú được sống với được sống với rừng, suối) trong bài Côn Sơn ca. Sự khác nhau của hai “thú lâm tuyền” ở Nguyễn Trãi và Bác Hồ:

• “Thú lâm tuyền” của Nguyễn Trãi là cái “thú lâm tuyền” của người ẩn sĩ đang bất lực trước thực tế xã hội, muốn “lánh đục về trong”, muốn tìm đến một cuộc sống “an bần lạc đạo”.
• “Thú lâm tuyền” ở Hồ Chí Minh vẫn gắn với con người hành động và con người chiến sĩ. Nhân vật trữ tình trong bài thơ tuy có dáng vẻ của một ẩn sĩ, nhưng trên thực tế, đó là một người chiến sĩ, một nhà hoạt động cách mạng đang tận tâm, tận lực vì độc lập tự do của dân tộc.

Soạn bài Tức cảnh Pắc Bó – Hồ Chí Minh

* Bố cục: 2 phần

– Phần 1 (3 câu thơ đầu): Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác.

– Phần 2 (còn lại): Cảm nghĩ của Bác về cuộc đời cách mạng.

Câu 1 (trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 2) :

– Bài thơ Tức cảnh Pác Bó thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật

– Một số bài thơ cùng loại: Nam quốc sơn hà, Cảnh khuya, Nguyên tiêu, Bánh trôi nước, Thiên trường vãn vọng, Tĩnh dạ tứ, Hồi hương ngẫu thư…

Câu 2 ( trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 2) :

– Giọng điệu chung của bài thơ là vui, pha chút hóm hỉnh, hài hước

– Tâm trạng của Bác Hồ ở Pác Bó :

+ “sáng ra bờ suối, tối vào hang” → cuộc sống tự tại, hòa hợp với tự nhiên

+ “cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng” → thiếu thốn, đói khổ nhưng vẫn yêu đời, vui vẻ.

+ “bàn đá chông chênh” → sự khó khăn gian khổ của hoàn cảnh sống cũng chính là gian khổ của cuộc chiến đấu chống ngoại xâm.

→ Trải qua rất nhiều khó khăn, gian khổ khi sống ở Pác Bó nhưng Bác vẫn sống ung dung, tự tại và hòa hợp với tự nhiên.

– Bác cảm thấy cuộc sống gian khổ ấy “thật là sang” là bởi vì:

+ Bác đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên hàng đầu.

+ Niềm vui lớn nhất của Người là tìm ra đường giải phóng nước nhà.

+ “sang” Người sống hòa hợp, vui vẻ với tự nhiên.

→ Sự hi sinh thầm lặng của Người- một Nhân cách vĩ đại, cao khiết.

Câu 3 (trang 29 sgk Ngữ Văn 8 tập 2)::

Thú vui “lâm tuyền” của Hồ Chí Minh và Nguyễn Trãi:

– Giống nhau:

+ Đều sống hòa hợp, vui vẻ, chan hòa với tự nhiên.

+ Thuận theo tự nhiên, lấy tự nhiên là nhà.

– Khác nhau:

+ Nguyễn Trãi: bất lực trước thực tại nên lui về ở ẩn, “lánh đục về trong”, tự tìm đến cuộc sống ẩn sĩ “an bần lạc đạo”.

+ Hồ Chí Minh: ở giữa thiên nhiên do điều kiện cách mạng bắt buộc, Bác thiếu thốn mọi thứ từ đồ dùng, thực phẩm, cho tới nhà ở. Người hoạt động cách mạng, tìm đường hướng cứu nước giúp đời.

Bài giảng: Tức cảnh Pác Pó – Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)