Giá trị nhân đạo trong Vợ chồng A Phủ

Giá trị nhân đạo trong Vợ chồng A Phủ

Hướng dẫn

Đề bài: Anh chị hãy phân tích giá trị nhân đạo của tác phẩm Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài.

Mở bài Giá trị nhân đạo trong Vợ chồng A Phủ

Tô Hoài là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam. Các sáng tác của ông thiên về diễn tả sự thật đời thường với lối viết giản dị, gần gũi, thông tục. Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” in trong tập “Truyện Tây Bắc” là một tác phẩm tiêu biểu, sau hơn nửa thế kỉ, đến nay vẫn giữ nguyên vẹn sức hút với nhiều thế hệ người đọc. Có được thành công như vậy là vì truyện ngắn không chỉ mang giá trị hiện thực sâu sắc mà còn thể hiện rõ giá trị nhân đạo cao cả.

Thân bài Giá trị nhân đạo trong Vợ chồng A Phủ

Giá trị nhân đạo là một thuật ngữ chỉ một giá trị của tác phẩm văn học. Một tác phẩm mang giá trị nhân đạo là một tác phẩm thẻ hiện sâu sắc giá trị con người, tình yêu thương, sự đồng cảm, ca ngợi những phẩm chất và quyền con người. Giá trị ấy được thể hiện trên nhiều phương diện như đề tài, chủ đề các tình huống, chi tiết trong tác phẩm.

Đối với tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”, giá trị nhân đạo được thể hiện ngay từ đề tài, chủ đề của tác phẩm. Ngay nhan đề “Vợ chồng A Phủ”, tác giả đã thể hiện tư tưởng cốt lõi, chủ đề của truyện. Đọc nhan đề, ta có thể hình dung ngay ra cuộc đời của một đôi vợ chồng người Mèo vùng núi trước cách mạng tháng tám, chịu bó lột dưới ách thống trị của bọn phong kiến, thực dân đồng thời ca ngợi sự đổi đời của họ khi cách mạng về.

Tác phẩm còn thể hiện sâu sắc sự đồng cảm, tình yêu thương của nhà văn đối với con người. Tô Hoài đã khắc họa lên những nhân vật có cuộc đời vô cùng bất hạnh. Có những lúc người đọc tưởng do sự áp lực đè nén quá mức của bọn cường hào hống hách, con người đã trở lên cam chịu, chai lì, họ sẽ tiếp tục sống trong quãng đời tăm tối khổ cực của mình. Nhưng cuối cùng nhân vật ấy đã vùng dậy, đấu tranh để tìm lại cuộc sống cho mình. Mị là nhân vật như vậy, là một người xinh đẹp, chăm làm nhưng nghèo khổ, có thể nói khổ từ trong trứng. Bố mẹ nghèo cưới nhau không có tiền phải vay nợ nhà thống lí. Nợ chưa trả hết, người mẹ đã qua đời. Bố già yếu quá, món nợ truyền sang Mị. Thống lí Pá Tra muốn Mị làm con dâu “gạt nợ”. Mà quan trên đã muốn thì kẻ dưới làm sao thoát được! Pa Tra xảo quyệt, lợi dụng tục lệ của người Mèo, cho cướp Mị về. Thế là không có cưới hỏi, không cần tình yêu mà hoàn toàn hợp lẽ.

Từ lúc bị bắt về làm vợ, cuộc đời Mị coi như chấm dứt. Có ai dám bênh vực Mị!. Ngòi bút hiện thực tỉnh táo của Tô Hoài đã vạch trần bản chất bóc lột giai cấp ẩn sau những phong tục tập quán. Mị là con dâu nhưng thực chất là một nô lệ, thứ nô lệ người ta không phải là mua mà lại tha hồ bóc lột, hành hạ. Mị ở nhà chồng như ở giữa địa ngục. Không có tình thương, không sự chia sẻ vợ chồng; chỉ có những ông chủ độc ác, thô bạo và những nô lệ âm thầm, tăm tối. Dần dần Mị cũng quên luôn mình là con người nữa. Suốt ngày “ Mị lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”, lúc nào cũng cúi mặt, thế giới của Mị thu hẹp trong một ô cửa sổ “ mờ mờ trắng trắng, không biết là sương hay là nắng”. Kết quả của hoàn cảnh sống thật chua sót: “Ở lâu trong cái khổ Mị quen rồi”, cô nhẫn nhục, cam chịu đến thành tê liệt ý thức. Ai có thể ngờ cô gái trẻ trung, yêu đời ngày nào thổi sáo hồi hộp chờ người yêu, đã từng hái lá ngón định ăn để khỏi chịu nhục, giờ đây lại chai lì, u mê đến thế. Quả thật hoàn cảnh quyết định tính cách. Nguyên tắc biện chứng của chủ nghĩa hiện thực đã được nhà văn tuân thủ nghiêm ngặt. Sự yếu đuối của kẻ nô lệ, sự vùi dập tàn bạo của bọn bóc lột tất sẽ dẫn đến cảnh ngộ bi đát ấy. Nỗi khổ nhục của Mị này thật có thể so sánh với nỗi nhục của Chí Phèo khi “Đánh mất cả nhân tính lẫn nhân hình”. Nếu xem xét giá trị hiện thực của một tác phẩm như là sự phản ánh chân thật cuộc sống thì Vợ chồng A Phủ quả là bản cáo trạng hùng hồn về nỗi thống khổ của người phụ nữ miền núi, vừa chịu gánh nặng của chế độ phong kiến, vừa bị trói chặt trong xiềng xích của thần quyền. Tâm lí nơm nớp sợ “ Con ma nhà Thống Lý” đã nhận mặt mình từ buổi bị bắt về “cúng trình ma” là một ám ảnh ghê gớm đè nặng suốt cuộc đời Mị ngay cả khi cô đã trốn thoát khỏi Hồng Ngài. Như vậy, đủ thấy bọn thống trị cao tay đến nhường nào trong nghệ thuật “ngu dân” để dễ trị.

Bằng ngòi bút miêu tả sắc sảo của mình, nhà văn đã tái hiện lại thực trạng cái xã hội vô nhân đạo, ở đó thân phận người dân nghèo mới mong manh bất ổn làm sao! Ta sững sờ trước cảnh cô Mị lặng lẽ ngồi trong những đêm đông buốt giá, thằng chồng thì đi chơi về khuya ngứa tay đánh Mị ngã dúi xuống đất. Lại có cái hình ảnh nhức nhối phũ phàng: người con gái bị trói đứng vào cột trong buồng tối, bị trói vì chỉ muốn đi chơi Tết như bạn bè. Sự bất lực của Mị tràn theo dòng nước mắt chua chát trên má môi mà không có cách gì lau đi được.

Xuất hiện bên cạnh cuộc đời cơ cực của Mị là A Phủ. Cuộc đời nô lệ của A Phủ thật ra là sự lặp lại với ít nhiều biến cố chính cuộc đời Mị. Lí do mà Thống Lí buộc A Phủ phải thành người ở không công, không phải vì cuộc ẩu đả thường tình của đám trai làng. Mà vấn đề là hắn muốn A Phủ làm công cụ kiếm tiền cho lão. Không có chút công lí nào trong xã hội lúc bấy giờ, quyền lực trong tay bọn cường hào ác bá chúng thích cho đúng là được đúng, thích bắt sai là được sai.

Giá trị thực nằm ở chỗ,nhà văn đã biết đào sâu vào hiện thực và đã phát hiện ra con đường tất yếu mà các nhân vật của ông đi tới. Đó là tấm lòng cao cả của nhà văn, mở ra cho nhân vật của mình một lối thoát. Sự đè nén quá nặng nề, những đau khổ chồng chất mà bọn thống trị gây ra tất sẽ dồn những kẻ ấy đến sự chống trả và nếu gặp được ánh sáng soi đường, họ sẽ đến được thắng lợi. Tất nhiên nhà văn phải có con đường riêng cho sự thể hiện chân lí ấy.Lấy việc miêu tả tâm lí làm điểm tựa vững chắc, Tô Hoài đã tìm ra được sự phát triển logic của tính cách.Tô Hoài đã chỉ ra sự hợp lí của quá trình tha hóa của Mị thời kì đầu. Mị làm việc quá nhiều, mãi rồi cũng quen, lúc trước Mị không được quyền tự tử vì sợ liên lụy đến cha, giờ cha mất, Mị không còn muốn tự tử nữa. Mị như một cái máy không ao ước, không cảm xúc. Nếu đã có một hoàn cảnh làm tê liệt tâm hồn con người tì cũng có một hoàn cảnh đánh thức được nó-đó là tiếng sáo tình cờ Mị nghe thấy giữa một ngày xuân đầy hương sắc.Tiếng sáo sự bừng tỉnh từ sâu xa trong tâm hồn Mị biểu hiện ra bên ngoài bằng hành động Mị lén lấy hũ rượu uống ừng ực.Có thể coi đây là một bước đột biến tâm lí nhưng là kết quả hợp lí toàn bộ quá trình tác động qua lại giữa khoang cảnh với tính cách nhân vật.

Qua việc khắc họa thành công hai nhân vật chính trong truyện, Tô Hoài đã tái hiện chân thật và sinh động cuộc hành trình từ đau khổ tối tăm ra phía ánh sáng của cách mạng của những người dân lao động với chế độ cũ. Tác phẩm đem lại cho bạn đọc nhận thức đúng đắn về con đường cách mạng dân tộc dân chủ ở nước ta.

Kết luận Giá trị nhân đạo trong Vợ chồng A Phủ

Với những cảnh đời éo le, với những nỗi khổ đau đớn cùng cực tưởng như mãi mãi phải chìm trong u tối, thì các nhân vật đã tỉnh ngộ,vùng dậy một cách bất ngờ và cương quyết, đó chính là thành công lớn nhất của tác phẩm và là giá trị cao đẹp của tác phẩm. Tác giả đã có sự cảm thông sâu sắc trước nỗi đau của Mị và A Phủ, trân trọng ý thức giá trị nhân phẩm, khát vọng giải phóng và tin ở khả năng tự làm chủ trước cuộc đời của hai nhân vật này.